Trong đề thi THPT Quốc Gia môn sinh 2015, câu 48 mã đề 159 có nôị dung như sau:
Để giải câu này các em lưu ý một số vấn đề sau:
Cách 1:Từ một tế bào xôma có bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội 2n, qua một số lần nguyên phân liên tiếp tạo ra các tế bào con. Tuy nhiên, trong một lần phân bào, ở một tế bào con có hiện tượng tất cả các nhiễm sắc thể không phân li nên chỉ tạo ra một tế bào có bộ nhiễm sắc thể 4n; tế bào 4n này và các tế bào con khác tiếp tục nguyên phân bình thường với chu kì tế bào như nhau. Kết thúc quá trình nguyên phân trên tạo ra 240 tế bào con. Theo lí thuyết, trong số các tế bào con tạo thành, có bao nhiêu tế bào có bộ nhiễm sắc thể 2n?A. 208.
B. 212.
C. 224.
D. 128.
Để giải câu này các em lưu ý một số vấn đề sau:
- 1 tế bào qua x lần nguyên phân sẽ cho ra số tế bào con là $2^x$
- Tế bào 4n (tứ bội) sẽ nguyên phân bình thường như tế bào 2n.
- Tế bào 0n sẽ tiêu biến.
Như vậy theo cách giải thông thường thi ta dò tìm nghiệm như sau:
* Gọi x là số lần nguyên phân của tế bào 2n ban đầu trước khi xảy ra đột biến; y là số lần nguyên phân sau khi xảy ra đột biến.
- x, y đều phải là số nguyên dương
- x + y nhỏ hơn hoặc bằng 8 (vì 240 nhỏ hơn $2^8$).
Như vậy ta có phương trình 2 ẩn: $(2^x-1)2^y + 2^{y-1} = 240$; ta lần lượt thế x và y bằng cách lập bảng và tìm ra kết quả là x = 3 và y =5. Vậy số tế bào có bộ NST 2n = $(2^3-1)2^5$ = 224.
Cách 2:
Tuy nhiên bài này có cách làm nhanh hơn bằng cách suy luận ngược như sau:
- Gọi x là số lần nguyên phân mà tổng số tế bào con được tạo thành là 240; Đề cho trong một lần phân bào nào đó, có 1 tế bào 2n rối loạn trong phân li nên chỉ cho ra 1 tế bào con có bộ NST 4n. Như vậy tổng số lần nguyên phân là $2^x$ = số lớn hơn liền kề với 240, tức là chọn x = 8 là phù hợn => Số tế bào con sẽ được tạo ra nếu các cả các lần phân bào đều bình thường là 256.
- Thực tế do rối loạn nên số tế bào tạo ra bị thiếu là 256 - 240 = 16 (tương đương với 4 lần phân bào.
- Số tế bào 4n = số tế bào bị thiếu = 16.
Vậy số tế bào có bộ NST 2n = 240 - 16 (tế bào 4n) = 224 tế bào.