Trong đề thi THPT Quốc Gia 2019 môn Sinh học có câu phả hệ như sau:
Phả hệ ở hình bên mô tả sự biểu hiện 2 bệnh ở 1 dòng họ. Biết rằng: alen H quy định bị bệnh N trội hoàn toàn so với alen h quy định không bị bệnh N; kiểu gen Hh quy định bị bênh N ở nam, không bị bệnh N ở nữ; bệnh M do 1 trong 2 gen của 1 gen quy định; 2 cặp gen này nằm trên 2 cặp NST thường và mẹ của người số 3 bị bệnh N. Cho các phát biểu sau về phả hệ này:I. Bệnh M do alen lặn quy định.
II. Có tối đa 6 người chưa xác định được chính xác kiểu gen.
III. Có tối đa 7 người dị hợp 2 cặp gen.
IV. Xác suất sinh con gái đầu lòng không bị bệnh M, không bị bệnh N đồng hợp 2 cặp gen của cặp 10-11 là 7/150.
Theo lí thuyết, trong các phát biểu trên, có bao nhiêu phát biểu đúng?
A. 2.
B. 1.
C. 4.
D. 3.
Trích câu 120, mã đề 201
Hướng dẫn phân tích và giải
* Xét bệnh M, theo đề cho ta có thể quy ước kiểu gen và kiểu hình như sau:
- HH: bệnh M
- hh: không bệnh
- Hh: bệnh M ở nam; không bệnh ở nữ
Như vậy ta có thể xác định được chính xác kiểu gen về bệnh N trong phả hệ của những người nam không bị bệnh (hh) và nữ bị bệnh (HH).
+ Nam không bị bệnh N (hh): (2), (4) và (9).
+ Nữ bị bệnh N (HH): (8)
+ Con gái (5) không bệnh (H-) có bố (2) không bệnh (hh) => kiểu gen của con gái (5) là Hh.
+ Tương tự người con trai (6) bị bệnh (H-) nhưn có bố (2) không bệnh (hh) => kiểu gen của người con trai số (6) là Hh.
+ N mẹ số (1) không bệnh (-h) và người chồng số (2) không bệnh N (hh), nhưng có con gái (5) và con trai (6) đều có kiểu gen Hh => Kiểu gen của người mẹ số (1) phải là Hh.
+ Những người anh em (11), (12) và (13) đều có kiểu gen là Hh (vì bố của họ (9) có kiểu gen hh và mẹ của họ (8) có kiểu gen HH.
+ Người nữ số (3) không bện N (-h) nhưng có mẹ bị bệnh N (HH) => kiểu gen của người số (3) là Hh.
+ Kiểu gen của người nữ bình thường (-h) số (7) là (1/2Hh : 1/2hh) [các bạn tính bình thường của phép lai (3)Hh × (4)hh]
+ Kiểu gen của người nam bị bệnh (H-) số (10) là (1/5HH : 4/5Hh) [các bạn tính bình thường của phép lai (6)Hh × (7)(1/2Hh : 1/2hh)sau đó loại bỏ kiểu gen hh và tính lại tỉ lệ]
Như vậy xác xuất sinh ra con gái đầu lòng và không bị bệnh N và đồng hợp (hh) của cặp vợ chồng (10) – (11) là 4/5×1/4×1/2 = 1/10.
* Xét bệnh M
Ta thấy bố (1) và mẹ (2) bình thường nhưng sinh con (5) bị bệnh => bệnh do găn lặn quy định (đề đã cho nằm trên NST thường rồi nên nói cách khác là bện M do gen lặn nằm trên NST thường quy định.
- Quy ước: M – không bệnh M; m – bệnh M.
+ Kiểu gen của những người bị bệnh M là (mm) gồm có: (3), (5) và (12).
+ Người số (5) bệnh (mm) => nhưng có bố và mẹ không bệnh => kiểu gen của bố mẹ (1) và (2) phải là Mm.
+ Người số (3) bị bệnh (mm) => người con số (7) bình thường phải có kiểu gen Mm.
+ Người số (12) bệnh (mm) => nhưng có bố và mẹ không bệnh => kiểu gen của bố mẹ (9) và (9) phải là Mm.
+ Kiểu gen của người số (6) và số (11) không bệnh (M-) là (1/3MM : 2/3Mm).
+ Kiểu gen của người số (10) không bệnh (M-) là (2/5MM : 3/5Mm).
Vậy, xác suất sinh con không bị bệnh M và có kiểu gen đồng hợp (MM) của cặp vợ chồng (10) – (11) = 7/15.
Qua phân tích trên và so với các dữ kiện của đề ta thấy chỉ có ý (I) và (IV) đúng.
Xem thêm: Bài tập di truyền phả hệ Hay và Khó