Ở bài trước đã hướng dẫn cách tính tổng số nucleotit trong phân tử ADN hay gen khi biết một trong các đại lượng cơ bản. Và từ đó, các bạn cũng có thể áp dụng để giải các bài toán sinh học mà trong đề bài chỉ cho 1 đại lượng cơ bản nào đó và yêu cầu tìm một hoặc tất cả các đại lượng còn lại. Nếu như chưa hiểu bài đầu tiên trong series giải bài tập ADN cơ bản thì hãy quay lại đọc nó, còn nếu như bạn đã làm được thì tiếp tục đọc bài viết này.
Trong bài này sẽ hướng dẫn cách giải dạng bài tập có đề cập đến số nucleotit từng loại trong phân tử ADN hay trong gen khi cho biết tổng số nucleotit và số nucleotit một loại nào đó hoăc tổng số liên kết có trong phân tử ADN hay gen.
Trong bài này sẽ hướng dẫn cách giải dạng bài tập có đề cập đến số nucleotit từng loại trong phân tử ADN hay trong gen khi cho biết tổng số nucleotit và số nucleotit một loại nào đó hoăc tổng số liên kết có trong phân tử ADN hay gen.
Đề cho biết số nucleotit của một loại nào đó
Như ta đã biết, phân tử ADN được cấu tạo theo nguyên tắc bổ sung. Nhĩa là nucleotit loại A của mạch này luôn luôn liên kết với nucleotit loại T của mạch kia và ngược lại; nucleotit loại G của mạch này luôn luôn liên kết với nucleoit loại X của mạch còn lại và ngược lại. Từ nguyên tắc bổ sung này cho phép chúng ta suy luận như sau: Trong phân tử ADN
- Tổng số nucleotit loại A luôn luân bằng số nucleotit loại T.
- Tổng số nucleotit loại G luôn luân bằng số nucleotit loại X.
Vậy A = T; G = X. Mà trong phân tử ADN: tổng số nucleotit = tổng số nucleotit loại A + tổng số nucleotit loại T + tổng số nucleotit loại G + tổng số nucleotit loại X ⇒ N = A + T + G + X = 2A + 2G = 2T + 2X.
Như vậy, khi ta biết số nucleotit của một trong bốn loại nucleotit thì ta hoàn toàn tính được số nucleotit của 3 loại còn lại. Cụ thể ta xét ví dụ sau:
Ví dụ 1: Một phân tử ADN có khối lượng phân tử là 5.400.000đvC, trong đó có 2700 nucleotit loại A.Tính số nucleotit các loại còn lại trong phân tử ADN này?
Khi đọc qua đề bài ta thấy đề không cho tổng số nucleotit của phân tử ADN, mà chỉ cho khối lượng phân tử của phân tử ADN. Như vậy, đầu tiên ta nên tính tổng số nucleotit của phân tử ADN trên rồi sau đó áp dụng nguyên tắc bổ sung để tính các nucleotit còn lại (T, G và X). Cụ thể như sau:
Phân tử ADN trên có khối lượng 5.400.000đvC ⇒ áp dụng công thức N = M/300 = 5.400.000/3 = 18.000 nu. Đề đã cho biết tổng số nucleotit loại A là 2700 ⇒ vận dụng nguyên tắc bổ sung: N = 2A + 2G, suy ra:
- A = T = 2700 nu.
- G = X = N/2 - A = 18000/2 - 2700 =6300 nu.
Tuy nhiên trong kiến thức sinh học chỉ cung cấp cho chúng ta nguyên tắc bổ sung, và từ đó ta có công thức: N = 2A + 2G hay N = 2T + 2X là nhờ vào suy luận toán học. Trong bài tập sinh học thì không phải cứ thuộc công thức là giải được bài tập, mà cần hiểu các thuật ngữ trong sinh học cũng như các thuật ngữ trong toán học, khi đọc đề bài bằng lời chúng ta phải sử dụng toán học để tóm tắt đề bài đưới dạng công thức rồi vận dụng hiểu biết về kiến thức sinh học và toán học để giải quyết vấn đề mà đề bài yêu cầu. Nói như vậy không biết có rối răm quá không, xem tiếp ví dụ sau sẽ hiểu thêm chút đỉnh gì không nhé!
Ví dụ 2: Gen B có 3000 nucleotit, trong đó số nucleotit loại A nhiều hơn nucleotit loại G là 300 nu. Tín số nucleotit từng loại của gen B?
Theo đề bài: "số nucleotit loại A nhiều hơn nucleotit loại G là 300 nu" ta suy ra A - G = 300 (1); Và theo nguyên tắc bổ sung thì ta lại có: N = 2A + 2G hay A + G = N/2 = 1500 (2).
Từ (1) và (2) ta sẽ giải được:- A = T = 900 nu.
- G = X = 600 nu.
Đề cho biết tổng số liên kết hiđrô
Ví dụ 3: Một gen có 2998 liên kết cộng hóa trị nối giữa các nu và 3600 liên kết hiđrô. Tìm số nucleotit từng loại của gen?Tương tự như những bài trước, đầu tiên ta cần tính tổng số nucleotit của gen dựa vào công thức: N = Tổng số liên kết hóa trị nối giữa các nu + 2 = 2998 + 2 = 3000 nu.
- Theo nguyên tắc bổ sung ta có: N = 2A +2G (1)
- Theo đề ta có H = 3600 = 2A + 3G hay 2A + 3G = 3600 (2)
Từ (1) và (2) ta lập được hệ phương trình hai ẩn, giải hệ ta được kết quả: A = T =900nu; G = X =600 nu
Như vậy nếu trong trường hợp ngược lại đề cho chúng ta biết số nu từng loại của phân tử ADN hay gen thì chúng ta có thể tính được tổng số liên kết hiđro của gen hay ADN đúng không nào.
Kết luận
Dạng bài tập này không khó, chúng ta nắm vững nguyên tác bổ sung (NTBS) và đọc kỹ đề là giải quyết được. Đây là bài thứ hai các bạn thấy có khó không? Nếu câu trả lời là không thi chứng tỏ bạn đang tiếp thu bài rất nhanh và có thể học được tất cả các nội dung mà mình sẽ chia sẻ ở các bài tiếp theo; Nếu bạn vận chưa hiểu thì chịu khó đọc lại lý thuyết phần cấu trúc ADN, sau đó đọc lại bài viết này để thẩm thấu nhanh hơn! Cần trợ giúp thêm vui lòng để lại yêu cầu ở phần phản hồi!