Giải đáp cho bạn Ngọc Huy - Bài tập quy luật di truyền tổng hợp

Bạn Ngọc Huy có gửi bài yêu cầu giải bài tập được trích trong đề thi HSG sinh học lớp 12 năm 2015 của Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Ngãi. Mỗi ngày mình nhận được bài nhờ giải qua thư cũng như Zalo. Nhưng thời gian không cho phép nên mình chỉ giải đáp cho những bài mình thấy hay và chưa có trên webblog này, mong các bạn thông cảm và có thể trao đổi với các thành viên khác trong Groups facebook Luyện thi môn SINH HỌC.

Đề bài:

Cho phép lai P: $\frac{AB}{ab}X^{De}X^{de} \times \frac{Ab}{aB}X^{de}Y$ thu được F1. Trong tổng số cá thể F1, số cá thể không mang tính trạng trội chiếm 3%. Biết rằng không xảy ra đột biến nhưng xảy ra hoán vị gen ở hai giới với tần số bằng nhau, mỗi gen quy định một tính trạng, trội lặn hoàn toàn. Theo lí thuyết, ở F1:
a. Số cá thể mang ít nhất 3 tính trạng trội ở đời con (F1).
b. Số cá thể mang 1 tính trạng trội ở đời con (F1).

Hướng dẫn giải:

Đây là bài tập quy luật di truyền tổng hợp, để giải các em cần nắm vững lí thuyết về di truyền phân li độc lập, liên kết gen, hoán vị gen và di truyền liên kết giới tính thì mới có thể giải quyết được bài này.

Đề bài cho phép lai P: $\frac{AB}{ab}X^{De}X^{de} \times \frac{Ab}{aB}X^{de}Y$, thực ra nó là hai phép lai phân li độc lập: $\frac{AB}{ab} \times \frac{Ab}{aB}$ (1) và $X^{De}X^{de} \times X^{de}Y$ (2).

Nhìn qua hai phép lai trên thì ta dễ dàng nhận ra phép lai (2) luôn cho kết quả kiểu hình ở đời con 1/2[D-,ee] : 1/2[dd,ee] (1/2 trội - lặn: 1/2 lặn - lặn). Còn phép (1), muốn biết tỉ lệ kiểu hình ở đời con thì phải xác định được tần số hoán vị gen (HVG). Để biết tần số hoán vị gen, trước hết ta tìm tỉ lệ kiểu hình lặn - lặn [aa,bb] ở đời con. Để đễ hiểu hơn, các em theo dõi các bước tính sau:

• Tỉ lệ kiểu hình lặn - lặn [aa, bb] ở đời con của phép lai (1) là: [3/100]/[1/2] =  6/100 (6%).
• Gọi f là tần số hoán vị gen ở phép lai (1), ta có: $\frac{AB}{ab}$ giảm phân cho giao tử ab = [1-f]/2 và $\frac{Ab}{aB}giảm phân tạo gao tử ab = f/2 (vì đề cho tần số hoán vị gen bằng nhau ở hai giới).
• Vậy tỉ lệ kiểu hình [aa,bb] ở đời con là: 6% = [f/2](1-[f/2]), ta triển khai thành phương trình bậc 2: $f^2-x + 6/25=0$. Giải phương trình ta được 2 nghiệm: f1=3/5 (3/5 = 60% > 50%, loại); f2 = 2/5 = 40%.
• Tần số hoán vị gen cần tìm là f = 40%.

Tới đây các bạn viết sơ đồ lai, sau đó tìm tỉ lệ phân li kiểu hình ở đời con. Tuy nhiên có cách nhanh hơn mà không cần viết sơ đồ lai, để biết thêm mời bạn tham khảo bài phương pháp giải nhanh bài tập hoán vị gen.

Mình chỉ hướng dẫn tới đây, nếu vẫn chưa giải được thì hãy trao đổi thêm ở Groups hoặc để lại phản hồi ở bên dưới.