Nếu các alen của cùng một gen không có quan hệ trội - lặn hoàn toàn mà là đồng trội (mỗi gen quy định kiểu hình riên của mình) thì quy luật phân li của Menđen có còn đúng không? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cùng xem xét một ví dụ được trích từ đề thi THPT Quốc Gia 2015 như sau:
Ở một loài thực vật, tính trạng màu sắc hoa do một gen có hai alen quy định. Cho cây hoa đỏ thuần chủng giao phấn với cây hoa trắng thuần chủng (P), thu được F1 toàn cây hoa hồng. F1 tự thụ phấn, thu được F2 có kiểu hình phân li theo tỉ lệ: 25% cây hoa đỏ : 50% cây hoa hồng : 25% cây hoa trắng. Biết rằng sự biểu hiện của gen không phụ thuộc vào môi trường. Dựa vào kết quả trên, hãy cho biết trong các kết luận sau, có bao nhiêu kết luận đúng?Theo như thí nghiệm Menđen thì khi lai cặp bố mẹ khác nhau về 1 cặp tính trạng tương phản thì đời con (F1) phải mang tính trạng một bên (hoặc giống bố hoặc giống mẹ), tính trạng biểu hiện ở F1 gọi là tính trạng trội và F2 phân tính theo tỉ lệ kiểu hình 3 trội : 1 lặn. Nhưng với trường hợp như đề bài trên thì tính trạng ở F1 và F2 không đúng như Menđen nữa.
(1) Đời con của một cặp bố mẹ bất kì đều có tỉ lệ kiểu gen giống tỉ lệ kiểu hình.(2) Chỉ cần dựa vào kiểu hình cũng có thể phân biệt được cây có kiểu gen đồng hợp tử và cây có kiểu gen dị hợp tử.(3) Nếu cho cây hoa đỏ ở F2 giao phấn với cây hoa trắng, thu được đời con có kiểu hình phân li theo tỉ lệ 1 cây hoa đỏ : 1 cây hoa trắng.(4) Kiểu hình hoa hồng là kết quả tương tác giữa các alen của cùng một gen.
A. 1.
B. 4.
C. 3.
D. 2.
P: AA - Hoa đỏ (tc) x aa- Hoa trắng (tc)
F1: 100% Aa - Hoa hồng
F1 x F1: Aa x Aa
F2: 1/4AA(Đỏ) : 2/4 Aa (Hồng) : aa (Trắng)
Nhận xét: ta thấy alen A (hoa đỏ) không trội hoàn toàn so với alen a (hoa trắng). Cụ thể có thể có kiểu gen Aa không cho tính trạng Hoa đỏ mà lại tro tính trạng Hoa hồng (tính trạng trung gia giữa đỏ và trắng; sự pha trộn 2 màu đỏ và trắng sẽ tạo ra màu hồng). Hay nói cách khác là alen A và a là đồng trội. Như vậy mội kiểu gen khác nhau sẽ cho tính trạng tương ứng khác nhau và tỉ lệ phân li kiểu hình tương ứng với tỉ lệ phân li kiểu gen.
 |
| Trội không hoàn toàn |
Từ những lí luận trên, chúng ta xem xét bài tập trên, tất cả các ý đều đúng trừ ý (3). Ý thứ 3 sai vì:
Hoa đỏ F2 sẽ có kiểu gen AA, lai với cây hoa trắng sẽ có kiểu gen aa. Vậy đời con thu được 100%Aa (có kiểu hình hoa hồng). Vậy ý (3) sai.
Bài tập dạng tương tác đồng trội (trội không hoàn toàn) này trong sách giáo khoa sinh học 12 cơ bản không đề cập, nó được đưa vào chương trình tự chọn. Nhưng các em ôn thi THPT Quốc Gia cần phải biết nó vì trong đề thi THPT Quốc Gia đã đề cập. Các em có vấn đề nào chưa rõ vui lòng để lại phản hồi (comment) để cùng trao đổi. Chúc các em học giỏi!!!!