Trong đề thi giải toán trên máy tính cầm tay môn Sinh Học tỉnh Quảng Ngãi dành cho học sinh THPT năm học 2016-2017. có câu 2.a của bài 3 có nội dung như sau:
Trong đề thi giải toán trên máy tính cầm tay môn Sinh Học tỉnh Quảng Ngãi dành cho học sinh THPT năm học 2016-2017. có câu 2.a của bài 3 có nội dung như sau:
Ở một loài động vật, giới tính cái mang cặp nhiễm sắc thể (NST) giới tính XX và giới tính đực mang cặp NST giới tính XY. Trong một quần thể ngẫu phối của loài trên:Đây là dạng bài tập về cách tính số kiểu gen tối đa trong quần thể tổng hợp (gồm nhiều gen nằm trên nhiều NST thường và NST giới tính, mỗi gen có nhiều alen). Loạt bài dạng này HQB cũng đã đề cập ở Blog sinh học này ở loạt bài:
- Xét lôcut I có 3 alen, lôcut II có 2 alen, lôcut III có 4 alen. Các lôcut này nằm trên các NST thường khác nhau.
- Trên NST giới tính X ở đoạn có tương đồng với NST Y, xét lôcut IV có 5 alen.
Tính theo lý thuyết, số loại kiểu gen tối đa về các gen nói trên trong quần thể là bao nhiêu?
- Tính số kiểu gen tối đa của một gen đa alen nằm trên mọt cặp NST thường
- Tính số kiểu gen tối đa của hai hay nhiều gen đa alen cùng nằm trên một NST thường
- Tính số kiểu gen tối đa của hai hay nhiều gen đa alen cùng nằm trên nhiều cặp NST thường
- Tính số kiểu gen tối đa của một gen đa alen nằm trên cặp NST giới tính
- Tính số kiểu gen tối đa của nhiều gen gen đa alen nằm trên cặp NST giới tính
Xem chi tiết loạt bài về: cách tính số kiểu gen tối đa trong quần thể.
Bây giờ chúng ta cùng nhau phân tích và giải bài tập trên theo các bước sau:
Bước 1: Tính số kiểu gen tối đa trên mỗi cặp NST tương đồng khác nhau
Giả sử đặt các NST tương đồng mang các locut I, II, III và IV tương ứng là NST số 1, NST số 2, NST số 3 và NST số 4. Ta có:
- Số kiểu gen tối đa trên cặp NST số 1: Gen này có 3 alen và nằm trên NST thường
⇒ Số kiểu gen tối đa có thể có = 3(3+1)/2 = 6.
- Số kiểu gen tối đa trên cặp NST số 2: Gen này có 2 alen và nằm trên NST thường
⇒ Số kiểu gen tối đa có thể có = 2(2+1)/2 = 3.
- Số kiểu gen tối đa trên cặp NST số 3: Gen này có 4 alen và nằm trên NST thường
⇒ Số kiểu gen tối đa có thể có = 4(4+1)/2 = 10.
- Số kiểu gen tối đa trên cặp NST số 4: Gen này có 5 alen và nằm trên đoạn tương đồng của cặp NST giới tính (giới XX và XY)
⇒ Số kiểu gen tối đa có thể có = 5(5+1)/2 + $5^2$ = 40.
Bước 2: Tính số kiểu gen tối đa ở tât cả 4 cặp NST đang xét
Số kiểu gen tối đa trên tất cả các cặp NST khác nhau = tích số kiểu gen tối đa trên mỗi cặp NST = 6×3×10×40 = 7200.
Đây là bài tập tổng hợp về tính số kiểu gen tối đa trong quần thể, trong bài này các em cần nắm vững công thức, thậm chí là biết cách thành lập các công thức như đẫ đề cập ở loạt bài mà HQB đã đề cập. Ngoài ra cần phải đọc kỹ đề, nếu không cẩn thận sẽ rất dễ tính nhầm số kiểu gen tối đa ở cặp NST giới tính (thường thì đề thường cho gen nằm trên vùng nằm trên X không có alen tương ứng trên Y, tuy nhiên số đề lại đề cập đến trường hợp gen nằm trên Y và không có alen tương ứng trên X hay thâm chí nằm trên đoạn tương đồng của X và Y như bài tập này).
Xem thêm: Các đề thi của Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Ngãi