Ở một loài thực vật, alen A quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen a quy định hoa trắng; tính trạng chiều cao cây được quy định mởi hai gen, mỗi gen có hai alen (B, b và D, d) phân li độc lập. Cho cây hoa đỏ, thân cao (P) dị hợp tử về 3 cặp gen trên lai phân tích, thu được F2 có kiểu hình phân li theo tỉ lệ 7 cây thân cao, hoa đỏ : 18 cây thân cao, hoa trắng : 32 cây thân thấp, hoa trắng : 43 cây thân thấp, hoa đỏ.
a. Xác định kiểu gen của P.b. Cho (P) tự thụ phấn, theo lí thuyết, đời con có kiểu gen đồng hợp tử lặn chiếm tỉ lệ bao nhiêu?
(Trích câu 8, đề chọn HSG lớp 12 cấp tỉnh - Quảng Ngãi)
Hướng dẫn phân tích và giải
Để giải được bài tập này các bạn phải nắm vững các quy luật di truyền từ quy luật phân li, phân li độc lập, tương tác gen và hoán vị gen. Cụ thể trong bài toán này kết hợp vừa phân li độc lập, vừa tương tác vừa có hoán vị gen nên khá khó. Bài này mình phân tích và gợi ý các bạn giải như sau:Theo đề:
* Cây (P) hoa đỏ, thân cao dị hợp 3 cặp gen (Aa, Bb, Dd) lai phân tích.
(Aa, Bb, Dd) × (aa, bb, dd)
Fa thu được:
- 7 cao, đỏ
- 18 cao, trắng
- 32 thấp, trắng
- 43 thấp, đỏ
* Xét riêng từng cặp tính trạng ở Fa
- Tính trạng màu sắc hoa: Đỏ/Trắng = 1/1
→ P: Aa × aa
- Tính trạng chiều cao thân (2 gen cùng quy định): Cao/thấp = 1/3
→ P: BbDd × bbdd
→ Gen B và D tương tác bổ sung dạng 9:7 (B-D-: thân cao; B-dd, bbD-, bbdd: thân thấp)
* Xét chung cả 2 tính trạng ở Fa
Fa: 7 : 18 : 32 : 43 ≠ (3 : 3 : 1 : 1)
→ Gen A liên kết với gen B (hoặc gen D)
* Tìm kiểu gen P
Giả sử gen A liên kết với gen B, dựa vào kết quả phép lai phân tích, cụ thể:
Fa có cây thân cao, hoa đỏ $\left( \frac{AB}{ab}Dd \right)$ = 7%
= tỉ lệ giao tử $\underline{AB}D$ của P
= (tỉ lệ giao tử $\underline{AB}$) (tỉ lệ giao tử D)
= tỉ lệ giao tử $\underline{AB}$×1/2
→ Tỉ lệ giao tử $\underline{AB}$ = 14% (<25%)⇒Giao tử $\underline{AB}$ là giao tử hoán vị
a. Vậy kiểu gen của P là: $\left( \frac{Ab}{aB}Dd \right)$ và tần số hoán vị (f) = 24%
b. Cho P $\left( \frac{Ab}{aB}Dd \right)$ tự thụ phấn, theo lý thuyết, đời con có kiểu gen đồng hợp lặn $\left( \frac{ab}{ab}dd \right)$ chiếm tỉ lệ:
Cơ thể có kiểu gen $\left( \frac{Ab}{aB}Dd \right)$ với tần số hoạn vị f=28%, giảm phân cho giao tử $\underline{ab}d$có tỉ lệ 14%×1/2 = 7%.
Vậy kiểu gen đồng hợp lặn cả 3 gen thu được ở đời con khi cho cây P $\left( \frac{Ab}{aB}Dd \right)$ tự thụ phấn = 0,0049